قهوه یکی از محبوب‌ترین و پرمصرف‌ترین نوشیدنی‌های جهان است که از دانه‌های بوته قهوه تهیه می‌شود. قهوه دارای انواع مختلفی است که بر اساس نوع بوته، روش پردازش، طعم و رایحه، قدرت و ترکیبات آن تفاوت دارند. قهوه علاوه بر اینکه یک نوشیدنی لذیذ و مقوی است، دارای خواص مفیدی برای سلامتی نیز هست. البته مصرف بیش از حد قهوه هم ممکن است عوارض جانبی داشته باشد. در این مقاله از فروشگاه قهوه نولیت قصد داریم به شما بگوییم که قهوه چیست؟ همچنین نکات مهمی که در مصرف قهوه باید رعایت کنید را بررسی می کنیم.
تاریخچه قهوه در جهان
قهوه گیاه بومی یمن و آفریقا است و در قرن نهم میلادی در اتیوپی کشف شد. برخی معتقدند که یک چوپانبه نام کالدی متوجه شد که بزهایش پس از خوردن میوه‌های گیاه قهوه پرانرژی و بی‌خواب می‌شوند. او این میوه‌ها را به یک صومعه آورد و راهبان آنها را دم کردند. این نوشیدنی باعث شد که راهبان برای ساعات طولانی بیدار بمانند.
قهوه از آنجا به شبه‌جزیره عربستان راه یافت و در قرن ۱۵ میلادی در مصر، شام و عثمانی محبوب شد. در این کشورها قهوه‌خانه‌هایی برپا شد که مردم در آنها به گفتگو، شعرخوانی و بازی‌هایی مانند شطرنج می‌پرداختند. قهوه به‌عنوان جایگزینی برای نوشیدنی‌های الکلی که در اسلام حرام بودند، استفاده می‌شد.
قهوه در قرن ۱۶ میلادی به اروپا و آسیا رسید و در این قاره‌ها نیز مورد استقبال قرار گرفت. قهوه به‌عنوان یک نوشیدنی محرک و خوش‌طعم شناخته شد و در برخی کشورها به‌عنوان یک نشانه از تمدن و ثروت محسوب می‌شد. قهوه در قرن ۱۷ میلادی به آمریکا نیز وارد شد و در قرن ۱۸ میلادی به برزیل، بزرگترین تولیدکننده قهوه در جهان، راه یافت.
قهوه در قرن‌های بعد با تکنولوژی‌های جدید و روش‌های مختلف فرآوری و طعم‌دهی، تنوع بیشتری پیدا کرد و به یکی از مهم‌ترین کالاهای تجاری در جهان تبدیل شد. امروزه قهوه در بیش از ۷۰ کشور کشت می‌شود و بیش از ۲ میلیارد فنجان آن روزانه مصرف می‌شود. قهوه همچنین یک بخش مهم از فرهنگ و هنر بسیاری از ملت‌ها است.
فواید قهوه چیست؟
- افزایش هوشیاری و تمرکز: کافئین موجود در قهوه، یک محرک طبیعی است که می‌تواند به افزایش هوشیاری و تمرکز کمک کند.
- کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن: مطالعات نشان داده‌اند که مصرف قهوه می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت نوع 2، بیماری پارکینسون، بیماری آلزایمر، و برخی از انواع سرطان را کاهش دهد.
- کاهش خطر ابتلا به بیماری کبد چرب: مطالعات نشان داده‌اند که مصرف قهوه می‌تواند خطر ابتلا به بیماری کبد چرب را کاهش دهد.
- کاهش خطر ابتلا به سنگ کیسه صفرا: مطالعات نشان داده‌اند که مصرف قهوه می‌تواند خطر ابتلا به سنگ کیسه صفرا را کاهش دهد.
- کاهش خطر ابتلا به سکته مغزی: مطالعات نشان داده‌اند که مصرف قهوه می‌تواند خطر ابتلا به سکته مغزی را کاهش دهد.
- کاهش خطر ابتلا به افسردگی: مطالعات نشان داده‌اند که مصرف قهوه می‌تواند خطر ابتلا به افسردگی را کاهش دهد.
مضرات قهوه چیست؟
- اضطراب و بی‌خوابی: کافئین موجود در قهوه می‌تواند باعث اضطراب و بی‌خوابی شود.
- تغییرات ضربان قلب: مصرف بیش از حد قهوه می‌تواند باعث تغییرات ضربان قلب شود.
- هپاتیت: مصرف بیش از حد قهوه می‌تواند باعث التهاب کبد یا هپاتیت شود.
- سقط جنین: مصرف بیش از حد قهوه در دوران بارداری می‌تواند خطر سقط جنین را افزایش دهد.
فرآیند تهیه قهوه چیست؟
فرآیند تهیه قهوه شامل مراحل مختلفی از برداشت تا دم کردن دانه‌های قهوه است. برخی از این مراحل عبارتند از:
- برداشت: در این مرحله، میوه‌های قهوه که به رنگ قرمز و شکل گیلاس هستند، از درختان قهوه چیده می‌شوند. این کار معمولا به صورت دستی یا ماشینی انجام می‌گیرد.
- فرآوری: در این مرحله، میوه‌های قهوه به روش‌های مختلفی از قبیل خشک، شسته یا عسلی پاکسازی می‌شوند تا دانه‌های قهوه از آنها جدا شوند. این روش‌ها تاثیر مستقیم بر طعم و عطر قهوه دارند.
- خشک کردن: در این مرحله، دانه‌های قهوه که هنوز در لایه‌ای کاغذی به نام پارچمنت قرار دارند، در خورشید یا ماشین‌های خشک‌کن خشک می‌شوند تا رطوبت آنها به حد مطلوب برسد.
- پوست‌گیری: در این مرحله، لایه‌های پارچمنت، موسیلاژ و سیلورسکین از دانه‌های قهوه جدا می‌شوند و دانه‌های قهوه سبز به وجود می‌آیند.
- براق کردن: در این مرحله، دانه‌های قهوه سبز با استفاده از ماشین‌های براق‌کن درجه حرارت بالا را تجربه می‌کنند تا از بین بردن بقایای سیلورسکین و افزایش درخشندگی دانه‌ها. این مرحله اختیاری است و برخی از تولیدکنندگان از آن صرف‌نظر می‌کنند.
- جداسازی و درجه‌بندی: در این مرحله، دانه‌های قهوه سبز بر اساس اندازه، شکل، رنگ، وزن و کیفیت جداسازی و درجه‌بندی می‌شوند. این کار می‌تواند به صورت دستی یا ماشینی انجام شود.
- صادرات: در این مرحله، دانه‌های قهوه سبز به کشورهای مصرف‌کننده قهوه صادر می‌شوند. این دانه‌ها معمولا در کیسه‌های بزرگ یا کانتینرهای بسته‌بندی شده حمل می‌شوند.
- سنجش مزه: در این مرحله، دانه‌های قهوه سبز توسط کارشناسان قهوه به نام قاضی‌های مزه (cuppers) ارزیابی می‌شوند. این کار به منظور تعیین کیفیت، طعم، عطر، ترشی، تلخی، شیرینی، بدنه و پس‌مزه قهوه انجام می‌شود.
- برشتن: در این مرحله، دانه‌های قهوه سبز در دمای بالا و به مدت مختلف برشته می‌شوند تا رنگ، بو و طعم مطلوب را به دست آورند. این مرحله می‌تواند در کارخانه‌های بزرگ یا کافه‌های کوچک انجام شود.
- ساییدن: در این مرحله، دانه‌های برشته شده قهوه با استفاده از آسیاب‌های مختلف ساییده می‌شوند تا به دانه‌های ریز یا درشت تبدیل شوند. این مرحله بستگی به نوع روش دم‌کردن قهوه دارد.
گونه های قهوه چیست؟
گونه های قهوه انواع مختلفی از گیاهان قهوه هستند که دارای ویژگی ها و خصوصیات متفاوتی از نظر شکل، طعم، رنگ و محتوای کافئین هستند. بیشتر دانه های قهوه جهان توسط دو گونه عربیکا و روبوستا تامین می‌شوند. عربیکا رایج ترین و محبوب ترین گونه قهوه است که طعم شیرین و لطیف تر و اسیدیته کمتری دارد. روبوستا قوی تر و تلخ تر است و محتوای کافئین بالاتری دارد. البته گونه های دیگری نیز وجود دارند که برخی از آن ها می توانند در تهیه نوشیدنی قهوه استفاده شوند.
برخی از گونه های قهوه که در جهان کشت می‌شوند عبارتند از: لیبریکا، اکسلسا، کوپی لواک، گیشا، تیپیکا، بوربون، کاتورا، کاتوای، ماراگوجیپه، پاکاس، پاکامارا، سل، ویلا سارچی، سانتوس، موندو نوو، کنفورا، کنفورا کاریمور، کنفورا کوهی، کنفورا نگوسیه، کنفورا اوگاندا و کنفورا سیلوانا. هر کدام از این گونه ها دارای مشخصات و خصوصیات منحصر به فردی هستند که در طعم، رایحه، شکل، اندازه دانه ها و… تفاوت‌هایی با هم دارند.
نکات مهم در مصرف قهوه
مصرف قهوه می‌تواند فواید زیادی برای سلامتی داشته باشد اما باید با اعتدال و رعایت نکاتی انجام شود. برخی از این نکات عبارتند از:
- از مصرف قهوه با معده خالی خودداری کنید زیرا می‌تواند باعث سوزش سر دل، سوء هاضمه و اضطراب شود. همیشه قبل از نوشیدن قهوه چیزی بخورید یا آن را با صبحانه ترکیب کنید.
- از افزودن شکر، خامه، شیر یا مواد شیرین کننده دیگر به قهوه خود کمتر استفاده کنید زیرا می‌تواند خاصیت لاغری قهوه را کاهش دهد و کالری اضافی به بدن شما بیافزاید. به جای آن می‌توانید از مواد طبیعی مانند وانیل، استویا، دارچین یا کاکائو استفاده کنید.
- از مصرف قهوه بعد از ساعت دو بعد از ظهر خودداری کنید زیرا ممکن است باعث اختلال در چرخه خواب شما شود. کافئین قهوه حدود ۵ تا ۶ ساعت در بدن باقی می‌ماند پس بهتر است که قبل از خواب قهوه ننوشید یا از قهوه‌های بدون کافئین استفاده کنید.
- میزان مصرف قهوه را در روز محدود کنید. بر اساس تحقیقات، مصرف روزانه ۲ تا ۴ فنجان قهوه برای اغلب افراد بی خطر و مفید است اما بیش از این ممکن است باعث عوارضی مانند فشار خون بالا، تپش قلب، اسهال، اعتیاد و استرس شود. اگر مصرف قهوه را نمی‌توانید کنترل کنید، می‌توانید از نوشیدنی‌های دیگر مانند چای سبز، آب لیمو، آب میوه یا آب معدنی استفاده کنید.
- سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) توصیه می‌کند که بزرگسالان سالم روزانه حداکثر 400 میلی‌گرم کافئین مصرف کنند. این مقدار معادل حدود 4 فنجان قهوه دمی است.
- در صورت بارداری یا شیردهی، بهتر است مصرف قهوه را محدود کنید. همچنین، اگر بیماری خاصی دارید، قبل از مصرف قهوه با پزشک خود مشورت کنید.
